Türkiye Ulusal Deprem ve Yapı Mühendisliğinde Büyük Adım
Gebze Teknik Üniversitesi ve T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, birlikte iş birliği yaparak Türkiye'nin deprem ve yapı mühendisliği alanında büyük bir ihtiyacını karşılamak amacıyla Ulusal Deprem ve Yapı Mühendisliği Laboratuvarı'nı hayata geçiriyor.
Bu laboratuvar, deprem mühendisliği araştırmaları ve yapı güvenliği konularında ileri düzeyde çalışmalar yapacak. Laboratuvar, depreme dayanıklı yapı tasarımı, malzeme testleri ve yapı analizleri gibi konularda önemli katkılar sağlayacak ve ülkemizin deprem güvenliğini artırma hedefiyle önemli bir rol üstlenecek.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (ÇŞİDB) ile Gebze Teknik Üniversitesi (GTÜ)- Marmara Afetlerle Başedebilir Yapıları İçin Uygulama ve Araştırma Merkezi (MARTEST) tarafından ortak yürütülecek olan laboratuvarda malzeme, geoteknik, yapı deprem mühendisliğinin yanında sismik yalıtım deneyleri de yapılacak. Deprem tehlikesi yüksek olan ülkelerde giderek yaygın bir şekilde kullanılmaya başlanan Deprem Yalıtımı (Seismic Isolation) teknolojileri Türkiye’de de yaygınlaşmıştır. Sağlık Bakanlığı Hastanelerinin 2013 yılından itibaren sismik yalıtımlı olarak yapılması uygulaması başlamıştır. Tasarım aşamasında kullanılan parametrelerin geçerliliğinin kontrol edilmesi (etkin rijitlik, etkin sönüm, sürtünme katsayısı, vb.), yalıtım birimi elemanlarının tersinir yükler altında davranışının belirlenmesi ( burkulma, stabilite, enerji sönümleye yeteneği), üretim aşamasında meydana gelebilecek farklılıkların engellenmesi amacıyla prototip deneylerinin artık UDYM laboratuvarında yapılması planlanmaktadır. Prototip testler her bir yalıtım birimi tipinden seçilen 2 adet üzerinde yapılmaktadır. Ortalama prototip test maliyetinin olarak tip başına yurtdışında 25,000 USD – 50,000 USD olduğu düşünüldüğünde UDYM laboratuvarının ülkemize önemli ölçüde döviz kazandırması planlanmaktadır.
UDYM laboratuvarında, ayrıca, ülkemizin ihtiyacı olan aşağıdaki konularda deneyler ve araştırmaların yapılabilmesi için altyapı kurulacaktır:
a. Köprü kiriş/kolonları, prefabrik yapılar, kule, baca, silo, tank, ölçekli yapılar, yüksek yapı, baraj, tarihi yapılar, kıyı-liman yapıları, gömülü alt yapılar, rüzgâr titreşim ve benzeri sistem testleri,
b. Sismik sönümleyici, enerji iletim bağlantı parçaları, dış cephe kaplama, iskele ve benzeri eleman testleri,
c. Hastane ekipmanları, asma sistemleri, yükseltilmiş döşeme, IT ekipmanları, sunucu odaları, kabinleri, temiz odalar ve benzeri yapısal olmayan eleman testleri.
d. Hidroloji, hidrolik, kıyı-liman mühendisliği ve tsunami deneyleri,
e. Malzeme deneyleri,
f. Zemin ve zemin yapıları deneyleri.
UDYM laboratuvarında afet tehlikesine karşı yapısal olan ve olmayan elemanları yapı sağlığı izleme yöntemleri ile uzaktan izlemek ve raporlamak, endüstri yapılarında risk azaltma sistemlerini geliştirme ve uygulama konularında çalışmalar da yapılacaktır. Türkiye’de afet tehlikesi ve riskleriyle ilgili araştırma yapan tüm üniversitelerin ve kurumlarında da UDYM laboratuvarını araştırmalarında kullanmalarına imkân sağlanması planlanmaktadır.
UDYM laboratuvarında, ayrıca, eğitim faaliyetleri, konferans, çalıştay, panel, kurs, seminer, kongre ve bilimsel toplantılar düzenlenecektir. Laboratuvar binasının finansmanı T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Dairesi Başkanlığı tarafından karşılanıyor olup laboratuvar altyapı sisteminin kurulmasına yönelik gerekli olan finansmanın sağlanmasında JICA ve World Bank kredileri kullanılmasına yönelik ÇŞİDB tarafından çalışmalar sürdürülmektedir. UDYM laboratuvar binasının 2024 yılının sonunda bitirilmesi ve 2025 yılında faaliyete geçmesi planlanmaktadır.